हरितक्रांतीचे अर्ध्वयू - डॉ. नॉर्मन बोर्लोग

हरितक्रांतीचे अर्ध्वयू डॉ. नॉर्मन बोर्लोग यांचे नुकतेच निधन झाले. हरितक्रांतीनंतर चाळीस वर्षांनी का होईना, पण भारत सरकारने पद्म पुरस्कार देऊन त्यांचा गौरव केला होता! (एवढा वेळ हरितक्रांतीला लागला असता तर ?)
लहानगा नॉर्मन दुष्काळग्रस्त नॉर्वेतून आई-वडिलांसोबत अमेरिकेत निर्वासित म्हणून आला आणि त्यापुढील त्याचा प्रवास म्हणजे जागतिक कृषीक्षेत्रातील एक दंतकथाच आहे. १९७० साली हाच नॉर्वेजिअन निर्वासित नोबेल पुरस्कार स्वीकारण्यासाठी ओस्लोत हजर होता, हा एक विलक्षण योगायोग.
Dupont या प्रथितयश कंपनीतील नोकरी सोडून डॉ. बोर्लोग १९४४ साली मेक्सिकोत आले आणि पुढील दहा वर्षात अथक परिश्रमाने त्यांनी मेक्सिकोला गहू-उत्पादनात स्वयंपूर्ण केले. त्यानंतर त्यांनी मागे वळून पाहिलेच नाही. केवळ अमेरिका खंडच नव्हे तर आफ्रिका आणि आशियालाही त्यांच्या मुलभूत संशोधनाचा फायदा झाला. हरितक्रांतीच्या काळात केवळ पाच वर्षात भारताने गहू-उत्पादनात क्रांतिकारक मजल मारली.
आज जगाची लोकसंख्या प्रचंड दराने वाढत असताना डॉ. नॉर्मन बोर्लोग यांचाकडून प्रेरणा घेऊन अधिक संशोधनाची नितांत आवश्यकता आहे. हीच त्यांना खरी श्रद्धांजली ठरेल.

थोडे EP विषयी

Evolutionary Psychology (EP) हा माझा एक जिव्हाळ्याचा विषय ( मराठीत काय म्हणतात? 'उत्क्रांती मानसशास्त्र'? जाणकारांनी प्रकाश टाकावा.) बऱ्याच वर्षांपूर्वी एका मित्राने Desmond Morris ची ओळख करून दिल्यानंतर त्याच्या 'Naked Ape' आणि 'Intimate Behavior' आदी पुस्तकांची पारायणे झाली. यथावकाश Richard Dawkins, Jared Diamond या दिग्गजांचीही ओळख झाली. त्या सर्वांविषयी सविस्तर नन्तर लिहीन. हल्लीच Geoffrey Miller चे The Mating Mind वाचण्यात आले. मिलेरने अगदी ओघवत्या भाषेत संगीत, साहित्यादी कला यांची उत्क्रांती, जडण-घडण यांचा मानवीय लैंगिकतेशी सांगड घालण्याचा सुंदर प्रयत्न केला आहे. या मानवीय सांस्कृतिक अंगांना तो ' Fitness Indicators' असा शब्द वापरतो. मोरासाठी त्याचा पिसारा जसा Fitness Indicator तसेच काहीसे. मानवी मेंदूच्या सांस्कृतिक उत्क्रांतीमागे Natural Selective Pressures किंवा Survival Instrict पेक्षा Sexual Instict कसे कारणीभूत आहे, हे मिलेरने दाखवून दिले आहे.

इस्किलार

इस्किलार : जीएंची एक सुन्दर कथा. जीएंच्या प्रतिभेच्या अर्थातच पासंगालाही पुरणे नाही, मात्र ब्लॉगच्या शीर्षकासाठी त्यांच्या प्रतिभेला अभिवादन करत हा शब्द उसना घेतोय. चला, सुरुवात तर झाली !